Maatschappelijke onrust
Het maatschappelijk debat over onderwerpen die raken aan het (dagelijks) leven van grote aantallen Nederlanders, wordt volop gevoerd. Denk hierbij aan de oorlog in Oekraïne, het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden, corona, klimaat, vluchtelingen, stikstof, jaarwisseling en zwarte piet. Het kunnen uiten van je mening en dus ook ongenoegen is – zolang dit binnen de grenzen van de wet gebeurt – essentieel voor een vitale democratie. Er is echter een trend zichtbaar waarbij dit debat aan de grenzen van de wet voorbijgaat. Dit heeft maatschappelijke onrust, strafbare feiten en (ernstige) openbare orde verstoringen tot gevolg, al dan niet aangejaagd via sociale media.
Maatschappelijke onrust is te omschrijven als (zichtbare) collectieve gedragingen in situaties die voortkomen uit maatschappelijk ongenoegen. Maatschappelijk ongenoegen is een gevoel van angst, onzekerheid, onvrede of miskenning ten gevolge van ongrijpbare fenomenen zoals onder andere globalisering, klimaatverandering, migratie en ongelijkheid.
Gemeenten, Openbaar Ministerie, politie en maatschappelijke organisaties hebben binnen verschillende fasen van maatschappelijk ongenoegen en maatschappelijke onrust elk een eigen rol bij preventie, dialoog en handhaving. Dat vraagt om intensivering van de samenwerking, bespreking van dilemma’s in dat kader en een gezamenlijk handelingsperspectief aan de voorkant.
Onze gezamenlijke inzet is erop gericht om - anticiperend op maatschappelijke ontwikkelingen - een verbindend overheidsoptreden te bewerkstelligen. We vertrouwen daarbij op de kracht van de 2,1 miljoen inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen in Midden-Nederland. En bouwen als één overheid samen met hen aan een vreedzame samenleving.
Documenten en links
Medio 2020, tijdens de coronapandemie, begon een verhaal over vermeend satanisch kindermisbruik in Bodegraven op internet te circuleren. In februari 2021 werd de gemeente ‘wereldnieuws’ toen grote groepen mensen gehoor gaven aan herhaalde oproepen om bloemen op de lokale begraafplaats te komen leggen, ter nagedachtenis aan vermeende slachtoffers. De lokale autoriteiten stonden voor de opgave om tegen de uitwassen van de complottheorie op te treden. Het boek ‘Bloemen op de Begraafplaats’ laat zien hoe dat is gegaan en welke lessen we kunnen leren van ‘de zaak Bodegraven’.
Datum:
Auteur:
M. Eysink Smeets, H. Moors, L. de Veen, M. Koelink
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
166
De risico- en Crisisbarometer (RCB) wordt tweemaal per jaar in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) uitgevoerd. Doel is om inzicht te krijgen in de zorgen, angsten en gevoelens over veiligheid in Nederland en het vertrouwen dat inwoners van Nederland hebben in het optreden van de overheid bij rampen en crises. Sinds 2022 wordt de RCB uitgevoerd door Ipsos I&O (voorheen I&O Research).
Datum:
Auteur:
Ipsos I&O, in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV)
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
91
In de Trendanalyse brengt het Analistennetwerk Nationale Veiligheid, op verzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, de belangrijkste ontwikkelingen van de dreigingen over de afgelopen twee jaar in kaart. Deze analyse dient als onderbouwing voor het actualiseren van de implementatie van Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden. De Trendanalyse bouwt voort op de Rijksbrede Risicoanalyse Nationale Veiligheid uit 2022, deze vormde de basis van de Veiligheidsstrategie.
Datum:
Auteur:
Analistennetwerk Nationale Veiligheid, in opdracht van de NCTV
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
46
Uit SCP-data rondom tevredenheid en vertrouwen in de Nederlandse instituties en democratie blijkt dat de tevredenheid met de democratie in de afgelopen decennia redelijk stabiel is gebleven.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
4
De Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden legt de nadruk op de verwevenheid van verschillende dreigingen en beschrijft zeven doorsnijdende thema's die de samenhang tussen de dreigingen laten zien. Dit dreigingslandschap vertaalt zich vervolgens in een integrale strategische koers en integrale sturing op nationale veiligheid.
Datum:
Auteur:
Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
46
Met dit doorlopend onderzoek brengt het SCP periodiek de stemming in ons land in kaart en peilt het vertrouwen van Nederlanders in de politiek en instituties. Uit de resultaten blijkt dat de stemming halverwege 2023 nog steeds negatief is in vergelijking met de afgelopen vijftien jaar.
Datum:
Auteur:
Sociaal enCultureel Planbureau
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
90
De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving komen in dit advies tot de conclusie dat er sprake is van een stapeling van onwenselijke brede welvaartsverschillen tussen regio’s in Nederland. Zij vinden dat er daarom in de volle breedte van het overheidsbeleid meer aandacht en ruimte voor de structurele ontwikkeling van regio’s nodig is. Alleen dan kan er sprake zijn van een toekomst met brede welvaart, in élke regio in Nederland.
Datum:
Auteur:
Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, Raad voor het Openbaar Bestuur en Raad voor Volksgezondheid en Samenleving
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
102
Het Sociaal en Cultureel Planbureau kijkt in de reeks Verschil in Nederland naast economisch kapitaal ook naar de verdeling van andere hulpbronnen: sociaal, cultureel en persoonskapitaal. Het hebben van een netwerk dat steun biedt of je verder helpt; kunnen voldoen aan wat de moderne maatschappij van iemand vraagt (zoals het kunnen gebruiken van een computer of de Engelse taal spreken); niet alleen fysiek gezond zijn, maar ook mentaal; en hoe je eruitziet: het zijn allemaal elementen die bepalend zijn voor posities in de samenleving, en die de kansen van mensen kunnen vergroten of beperken.
Datum:
Auteur:
Sociaal en Cultureel Planbureau
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
106
De Atlas van Afgehaakt Nederland verkent de ruimtelijke weerslag van de verschillende vormen van ‘afhaken’, zoals die onder meer door de Commissie Remkes, Andrés Rodríguez-Pose, Floor Milikowski, het SCP en Caspar van den Berg op de politiek-maatschappelijke agenda zijn gezet. Welke mensen en welke groepen haken af? En op welke plekken haken veel mensen af? Welke ruimtelijke patronen van ‘afgehaaktheid’ zijn er te onderscheiden in Nederland? Wat zijn de oorzaken en omstandigheden die tot afhaken leiden? Welke samenhang is er met sociale, economische en culturele factoren?
Datum:
Auteur:
Josse de Voogd & René Cuperus
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
116
De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) moet vaststellen dat het draagvlak voor het handelen van de overheid niet vanzelfsprekend meer is. Steeds vaker wordt haar optreden met argwaan bekeken. Dat tast de slagkracht van de overheid aan. Waarom treden mensen hun overheid steeds vaker met wantrouwen tegemoet? Wat is nodig om de relatie tussen overheid en burger te herstellen? Het waren deze vragen die de Raad aanzette om in de zomer van 2021 een verkenning naar het gezag van de overheid op te starten.
Datum:
Auteur:
Raad voor het Openbaar Bestuur
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
66
Een beschouwing over de regionale dimensie van maatschappelijk onbehagen, die uitmondt in handelingsperspectieven voor de Rijksoverheid.
Datum:
Auteur:
Berg, C. van den en Kok, A.
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
96
Een kritische beschouwing van de stand van zaken op het gebied van fear of crime studies, bezien vanuit het perspectief van de zo begeerde 'maatschappelijke impact'.
Datum:
Auteur:
Marnix Eysink Smeets
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
18
Dit essay gaat in op de vraag hoe je als vertegenwoordiger van de landelijke overheid gerichter en beter kunt luisteren naar wat er in de samenleving speelt.
Datum:
Auteur:
Marnix Eysink Smeets
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
38
Analyse van de voedingsbodem van de ordeverstoringen in vier Noord-Brabantse steden.
Datum:
Auteur:
Hans Moors et al.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
86
Voor u ligt de MIA (Maatschappelijke Impact Afwegen): een instrument voor een snelle weging van de impact van een beleidskeuze op maatschappelijke stabiliteit, sociale cohesie en onbehagen. Dit instrument helpt beleidsmakers om te bespreken wat de mogelijke impact van beleid is op hoe wij samen leven en wonen, op verschillen tussen groepen mensen en op hoe mensen zich verhouden tot de overheid. De MIA heeft een theoretische basis, maar biedt een praktisch stappenplan.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Verwey Jonker Instituut
Documenttype:
Plan van aanpak
Aantal pagina’s:
19
Het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg (RBPO) heeft aan het Verwey-Jonker Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen gevraagd om een analyse uit te voeren van maatschappelijke onrust in Noord-Nederland op basis van enkele concrete casussen. En om op grond daarvan tot praktische inzichten te komen en een handelingsperspectief (richtinggevend) te bieden voor het openbaar bestuur.
Datum:
Auteur:
Verwey Jonker Instituut. Wonderen, R. van, Postmes, T.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
37
In dit verslag van het ministerie van Algemene Zaken over de jaarlijkse dag voor communicatieprofessionals bij de Rijksoverheid worden de handvatten verwoord die werden geboden tijdens de verschillende workshops van de communicatiedag.
Datum:
Auteur:
Ministerie van Algemene Zaken
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
27
Door het ministerie van BZK is aan Bureau Beke gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar mogelijke aanpak tegen niet-strafbare problematische gedragingen.
Datum:
Auteur:
Kuppens, J., Wolsink, J. en Ferwerda, H.
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
53
Dit rapport heeft tot doel de instrumenten in kaart te brengen die een gemeente c.q. een burgemeester ten dienste staan om problematisch gedrag met ondermijnende effecten tegen te gaan.
Datum:
Auteur:
Verwey-Jonker Instituut
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
46
In deze verkenning wordt ingegaan op de vraag wat het betekent als de overheid in crisismodus blijft staan.
Datum:
Auteur:
Willemieke Hornis en Boudewijn Steur
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
20
Een beknopt overzicht van de acties en behaalde resultaten van 2024 binnen het programma Maatschappelijke onrust én een vooruitblik op 2025.
Datum:
Auteur:
Bureau RVS
Documenttype:
Factsheet
Aantal pagina’s:
1
Op deze website staan meer dan 150 verwijzingen naar leer- en ondersteuningsaanbod voor gemeenten op het gebied van maatschappelijke stabiliteit.
Naar websiteOntdek hoe u kunt worden geholpen bij het omgaan met maatschappelijke onrust en ongenoegen in uw gemeente.
Naar websiteVeel gemeenten zoeken naar manieren voor het omgaan met maatschappelijk ongenoegen en onrust. Dit handelingskader maatschappelijke onrust helpt door overzicht en richting te geven.
Naar websiteHet begrippenkader is een hulpmiddel voor gemeenten, provincies, rijk en andere publieke organisaties om ongenoegen, polarisatie en aanverwante fenomenen te duiden. Dit begrippenkader sluit direct aan op het Handelingskader Maatschappelijke Onrust en heeft als doel om overheden handvatten te bieden om meer zicht en grip te krijgen op ontwikkelingen binnen de (lokale) samenleving. Vanuit de overtuiging dat zorgvuldiger en eenduidiger spreken helpt bij het benutten van kansen en het vermijden van risico’s.
Naar websiteAgenda
Themabijeenkomst over de impact van de huidige geopolitieke ontwikkelingen in onze regio en op het lokaal bestuur
Nieuws
Plannen van aanpak | 18 apr. 2025
Hoe ontwikkel je een lokaal beeld van maatschappelijke onrust?Op 7 april vond de kick-off plaats van het ‘project’ hoe gemeenten kunnen komen tot lokale beelden maatschappelijke onrust (hierna: MO). Bureau RVS trekt hiervoor samen op met het ministerie van BZK, een extern onderzoeksbureau, gemeenten, Team Informatiewerk van het RIEC Midden-Nederland, het OM en de DRIO van politie. Doel is om te komen tot een werkwijze waarmee gemeenten zelf lokale kwantitatieve en kwalitatieve data kunnen verzamelen om zo een lokaal beeld MO te kunnen ontwikkelen.
Onderzoeken en rapporten | 18 apr. 2025
Onderzoeksrapport ‘Wethouder tussen Rijk, regio en samenleving: Bestuurlijk vakmanschap in tijden van maatschappelijke onrust’Het doel van dit onderzoek over de periode 2018 - 2023, is om lering te trekken uit ervaringen van Nederlandse wethouders met lokale uitingen van onrust over landelijke dossiers en bijkomende spanning of dilemma’s die ze hebben ervaren. Het onderzoek toont een grote verscheidenheid aan onderwerpen waarover maatschappelijke onrust kan ontstaan. Opvallend is dat de coronacrisis en de coronamaatregelen door de respondenten relatief weinig werden genoemd, terwijl asiel en migratie, de energietransitie, en bouw- en bestemmingsplannen vaker terugkwamen. Ook andere onderwerpen, zoals huisvesting, stikstof, verkeersveiligheid, natuur- en landschapsbehoud en bezuinigingen worden genoemd.
Bijeenkomsten en evenementen | 21 feb. 2025
Terugblik themabijeenkomst 13 februari 'Online-onderzoek i.h.k.v. handhaving van de openbare orde'Op 13 februari organiseerde Bureau RVS samen met het expertiseconsortium van NHL Stenden Hogeschool (Willem Bantema), Pro Facto en Hooghiemstra & Partners een themabijeenkomst over online onderzoek i.h.k.v. de handhaving van de openbare orde. De bijeenkomst vond plaats in Loods 17, het nieuwe trainingscentrum van de Veiligheidscoalitie Midden-Nederland, waarbij zo’n 50 betrokken burgemeesters en professionals van gemeenten uit Midden-Nederland, politie, OM, de VNG en het Ministerie van JenV kennis en ervaringen uitwisselden. Deze bijeenkomst vormt het startpunt van het project dat Bureau RVS i.s.m. het expertiseconsortium zal uitvoeren i.h.k.v. de ontvangen subsidie City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime.
Bijeenkomsten en evenementen | 21 feb. 2025
25 april: Online verstoord en snel in de kiem gesmoord – Bijeenkomst over online ordeverstoringen (Leeuwarden)Ben jij geïnteresseerd in het ontdekken van de wereld van online veiligheid en hoe bedreigingen snel worden aangepakt? Dan is dit evenement iets voor jou! De bijeenkomst wordt georganiseerd door Willem Bantema, onderzoeker aan het lectoraat Cybersafety aan de NHL Stenden Hogeschool. Leer van experts op het gebied van online ordeverstoringen en ontdek hoe je als gemeente beter voorbereid kunt zijn op dit fenomeen. De bijeenkomst vindt plaats bij NHL Stenden Hogeschool op 25 april van 12.30 tot 15.00 uur. Via ‘lees meer’ kan je je inschrijven.
Plannen van aanpak | 21 feb. 2025
Bureau RVS ontwikkelt werkwijze ‘Ondersteuning minder ervaren gemeenten bij acute of dreigende maatschappelijke onrust’Bureau RVS heeft in het kader van het subsidietraject ‘Proeflokalen OOV op orde’ van het Ministerie van Justitie en Veiligheid subsidie ontvangen voor de ontwikkeling van een werkwijze voor de specialistische ondersteuning – desgewenst en ‘op afroep’ - van minder ervaren gemeenten bij (dreigende) maatschappelijke onrust met een mogelijk ontwrichtend karakter, in de acute (of ‘warme’) fase. Het gaat hierbij om het ontwerp van een systematiek of instrument waarmee snel de benodigde kennis en uitvoeringskracht kan worden gemobiliseerd om bestuurders en adviseurs OOV van minder ervaren gemeenten gedurende een beperkte periode met raad en daad terzijde te staan. Ook in dit nieuwsartikel: stagiair Pim gaat aan de slag met de Bondgenotenaanpak; help jij hem daarbij?
Bijeenkomsten en evenementen | 17 jan. 2025
Opleidingsinstituut DJI en ROR organiseren training Weerbaar bestuurOm overheidsvertegenwoordigers inzicht en handvatten te bieden rondom de thema’s anti-institutioneel extremisme en bedreiging & intimidatie, hebben het Opleidingsinstituut Dienst Justitiële Inrichtingen (OI DJI) en het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) de training ‘Weerbaar bestuur’ ontwikkeld. Deze training bereidt je voor op momenten van intimidatie en bedreiging, door de alertheid op signalen en de bewustwording van de risico’s van jouw eigen gedrag te vergroten. Ook ga je aan de slag met je fysieke weerbaarheid. Je kunt je nu aanmelden voor deze training.
Plannen van aanpak | 18 apr. 2025
Hoe ontwikkel je een lokaal beeld van maatschappelijke onrust?Op 7 april vond de kick-off plaats van het ‘project’ hoe gemeenten kunnen komen tot lokale beelden maatschappelijke onrust (hierna: MO). Bureau RVS trekt hiervoor samen op met het ministerie van BZK, een extern onderzoeksbureau, gemeenten, Team Informatiewerk van het RIEC Midden-Nederland, het OM en de DRIO van politie. Doel is om te komen tot een werkwijze waarmee gemeenten zelf lokale kwantitatieve en kwalitatieve data kunnen verzamelen om zo een lokaal beeld MO te kunnen ontwikkelen.
Onderzoeken en rapporten | 18 apr. 2025
Onderzoeksrapport ‘Wethouder tussen Rijk, regio en samenleving: Bestuurlijk vakmanschap in tijden van maatschappelijke onrust’Het doel van dit onderzoek over de periode 2018 - 2023, is om lering te trekken uit ervaringen van Nederlandse wethouders met lokale uitingen van onrust over landelijke dossiers en bijkomende spanning of dilemma’s die ze hebben ervaren. Het onderzoek toont een grote verscheidenheid aan onderwerpen waarover maatschappelijke onrust kan ontstaan. Opvallend is dat de coronacrisis en de coronamaatregelen door de respondenten relatief weinig werden genoemd, terwijl asiel en migratie, de energietransitie, en bouw- en bestemmingsplannen vaker terugkwamen. Ook andere onderwerpen, zoals huisvesting, stikstof, verkeersveiligheid, natuur- en landschapsbehoud en bezuinigingen worden genoemd.
Bijeenkomsten en evenementen | 21 feb. 2025
Terugblik themabijeenkomst 13 februari 'Online-onderzoek i.h.k.v. handhaving van de openbare orde'Op 13 februari organiseerde Bureau RVS samen met het expertiseconsortium van NHL Stenden Hogeschool (Willem Bantema), Pro Facto en Hooghiemstra & Partners een themabijeenkomst over online onderzoek i.h.k.v. de handhaving van de openbare orde. De bijeenkomst vond plaats in Loods 17, het nieuwe trainingscentrum van de Veiligheidscoalitie Midden-Nederland, waarbij zo’n 50 betrokken burgemeesters en professionals van gemeenten uit Midden-Nederland, politie, OM, de VNG en het Ministerie van JenV kennis en ervaringen uitwisselden. Deze bijeenkomst vormt het startpunt van het project dat Bureau RVS i.s.m. het expertiseconsortium zal uitvoeren i.h.k.v. de ontvangen subsidie City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime.
Bijeenkomsten en evenementen | 21 feb. 2025
25 april: Online verstoord en snel in de kiem gesmoord – Bijeenkomst over online ordeverstoringen (Leeuwarden)Ben jij geïnteresseerd in het ontdekken van de wereld van online veiligheid en hoe bedreigingen snel worden aangepakt? Dan is dit evenement iets voor jou! De bijeenkomst wordt georganiseerd door Willem Bantema, onderzoeker aan het lectoraat Cybersafety aan de NHL Stenden Hogeschool. Leer van experts op het gebied van online ordeverstoringen en ontdek hoe je als gemeente beter voorbereid kunt zijn op dit fenomeen. De bijeenkomst vindt plaats bij NHL Stenden Hogeschool op 25 april van 12.30 tot 15.00 uur. Via ‘lees meer’ kan je je inschrijven.
Plannen van aanpak | 21 feb. 2025
Bureau RVS ontwikkelt werkwijze ‘Ondersteuning minder ervaren gemeenten bij acute of dreigende maatschappelijke onrust’Bureau RVS heeft in het kader van het subsidietraject ‘Proeflokalen OOV op orde’ van het Ministerie van Justitie en Veiligheid subsidie ontvangen voor de ontwikkeling van een werkwijze voor de specialistische ondersteuning – desgewenst en ‘op afroep’ - van minder ervaren gemeenten bij (dreigende) maatschappelijke onrust met een mogelijk ontwrichtend karakter, in de acute (of ‘warme’) fase. Het gaat hierbij om het ontwerp van een systematiek of instrument waarmee snel de benodigde kennis en uitvoeringskracht kan worden gemobiliseerd om bestuurders en adviseurs OOV van minder ervaren gemeenten gedurende een beperkte periode met raad en daad terzijde te staan. Ook in dit nieuwsartikel: stagiair Pim gaat aan de slag met de Bondgenotenaanpak; help jij hem daarbij?
Bijeenkomsten en evenementen | 17 jan. 2025
Opleidingsinstituut DJI en ROR organiseren training Weerbaar bestuurOm overheidsvertegenwoordigers inzicht en handvatten te bieden rondom de thema’s anti-institutioneel extremisme en bedreiging & intimidatie, hebben het Opleidingsinstituut Dienst Justitiële Inrichtingen (OI DJI) en het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) de training ‘Weerbaar bestuur’ ontwikkeld. Deze training bereidt je voor op momenten van intimidatie en bedreiging, door de alertheid op signalen en de bewustwording van de risico’s van jouw eigen gedrag te vergroten. Ook ga je aan de slag met je fysieke weerbaarheid. Je kunt je nu aanmelden voor deze training.
Bijeenkomsten en evenementen | 17 jan. 2025
Themabijeenkomst 13 februari: online onderzoek ihkv handhaving openbare ordeHandhaving van de openbare orde is voor gemeenten steeds vaker een lastige opgave. De verwevenheid tussen de digitale en fysieke wereld wordt steeds groter. Zo kan een verstoring van de openbare orde in de fysieke wereld zijn oorsprong hebben in de digitale wereld. Om dergelijke incidenten voor te kunnen zijn, is soms online onderzoek nodig. Daarom organiseert Bureau RVS namens de bestuurlijke werkgroep Maatschappelijke onrust op 13 februari een themabijeenkomst over online onderzoek i.h.k.v. de handhaving van de openbare orde. Je kunt je nu inschrijven voor deze bijeenkomst.
Onderzoeken en rapporten | 17 jan. 2025
Monitor Integriteit en Veiligheid 2024 gepubliceerdMaar liefst 45% van alle decentrale politieke ambtsdragers zoals burgemeesters, Statenleden, raadsleden en waterschapsbestuurders kreeg het afgelopen jaar te maken met agressie. Bij ambtenaren was dit 29%. Zorgelijk is dat incidenten steeds meer op de persoon zijn gericht en dat ambtsdragers dit steeds vaker als ernstig ervaren. Dit blijkt uit de Monitor Integriteit en Veiligheid 2024 die door Ipsos I&O is uitgevoerd en in december 2024 door Minister Uitermark van BZK naar de Tweede Kamer is gestuurd.
Achtergrondinfo | 17 dec. 2024
Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) en Ministerie van BZK brengen beide handreiking uit i.r.t. onderwerp maatschappelijke onrustDe Expertise-unit Sociale Stabiliteit (ESS) brengt de handreiking ‘Naar de voorkant van polarisatie’ uit. Deze handreiking van de ESS van het Ministerie van SZW biedt concrete hulpmiddelen om polarisatie te herkennen, te analyseren en aan te pakken. Door de toenemende digitalisering, de opkomst van generatieve AI en deepfakes in de vorm van audio en beeld heeft misinformatie een steeds grotere rol en invloed in Nederland in het publieke debat. De handreiking ‘Omgaan met misinformatie voor medeoverheden’ van het ministerie van BZK is bedoeld om het bewustzijn van medeoverheden over misinformatie te vergroten. In dit nieuwsartikel vind je linkjes naar beide handreikingen.
Beleid en sturing | 17 dec. 2024
De waarde van een sleutelfiguur bij mogelijke maatschappelijke onrustDemonstraties die te maken hebben met het conflict in het Midden-Oosten, soevereinen of zoals in ons collectieve geheugen gegrift; corona. Het zijn allemaal onderwerpen die tot maatschappelijke onrust kúnnen leiden. Voor sommige gemeenten lijkt dit bijna dagelijkse kost. Voor anderen een ver-van-hun-bed show. Niet iedere gemeente heeft een plein waar massale demonstraties kunnen plaatsvinden. Of lijken er binnen de hechte gemeenschap in dorp of wijk geen scheurtjes voor te komen. Maar schijn kan bedriegen; de spreekwoordelijke vlam kan in iedere gemeente en op ieder moment in de pan slaan. Misschien juist wel als je het niet verwacht. Heb jij de onderhuidse spanningen in jouw gemeente in het vizier? Lees hier het verhaal van een gemeente in Midden-Nederland daarover.
Achtergrondinfo | 17 dec. 2024
Nieuw Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) toont dreigingsniveau 4: substantieelOp dinsdag 17 december is het nieuwe Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gepubliceerd. De NCTV noemt in relatie tot het nieuwe DTN dat de kans op een terroristische aanslag in Nederland reëel is. De NCTV handhaaft daarom het dreigingsniveau op 4 (substantieel). Zo is er aanhoudende dreiging van het jihadisme en vindt er steeds meer online radicalisering plaats. Meer duiding m.b.t. dit dreigingsniveau vind je in dit nieuwsartikel.
Tips | 17 dec. 2024
Lees-, kijk- en luistertips over Maatschappelijke onrust
Heb je de komende feestdagen even wat tijd over of wil je het zoveelste potje Monopolie aan je voorbij laten gaan? Bekijk dan onze tips. Met in deze nieuwsbrief een publicatie van NTA & NINSA met de naam ‘De werking van woorden als wapen’. Deze publicatie richt zich op een specifiek onderdeel van de verruwing van het publieke debat: dynamieken zoals ontmenselijking (het ontnemen van menselijke waarde, gevoelens en gedachten van een persoon of bevolkingsgroep) en demonisering. Daarnaast een podcast van BNR over de vraag in hoeverre burgemeesters gebonden zijn aan of zelfs gevangen in regels bij het toestaan van demonstraties. En in de Parool misdaadpodcast een terugblik op de onrust die uitbrak na de wedstrijd van Ajax tegen Maccabi. Centraal staat de vraag waarom de politie moeite had de onrust te beteugelen.
Achtergrondinfo | 22 nov. 2024
Bondgenotenmethodiek krijgt een ‘boost’ in Midden-NederlandDe bestuurlijke werkgroep Maatschappelijke onrust heeft op 30 oktober ingestemd met het voorstel om de implementatie van de methodiek bondgenoten in Midden-Nederland aan te jagen en waar mogelijk te ondersteunen vanuit het programma Maatschappelijke onrust. De bondgenotenmethodiek bestaat uit een belangrijk netwerk van sleutelfiguren op lokaal niveau zoals afgevaardigden van kerken, moskeeën, scholen, (sport)verenigingen, bedrijven etc. Het doel is om ervoor te zorgen dat in tijden van onrust partijen als politie, gemeente en gemeenschap niet tegenover maar juist naast elkaar staan.
Achtergrondinfo | 22 nov. 2024
Ongeregeldheden in Amsterdam: ook een gevaar voor Midden-Nederland?Op 14 november is de ambtelijke werkgroep Maatschappelijke onrust (online) bij elkaar gekomen om stil te staan bij de gebeurtenissen in Amsterdam rond de voetbalwedstrijd Ajax tegen Maccabi Tel Aviv. In de werkgroep is gesproken over het Kamerdebat waarin een duidelijke tweedeling is te zien, die misschien ook wel de polarisatie in onze samenleving reflecteert. Het ene kamp beschuldigt het andere kamp van ‘wegkijken’. Het andere kamp heeft het over ‘olie op het vuur gooien’, terwijl de samenleving van de politiek juist ‘water op het vuur’ verlangt.
Bijeenkomsten en evenementen | 22 nov. 2024
Terugblik op bijeenkomsten: complexe demonstraties én aanpak maatschappelijke onrust n.a.v. het Midden-Oosten conflictIn de afgelopen weken heeft Bureau RVS, samen met enkele externe partners een tweetal (interactieve) bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst betrof een praktijkoefening complexe demonstraties, samen met de gemeente Utrecht, politie en het OM. Deelnemers oefenden met het formuleren van een driehoeksdvies op basis van fictieve maar realistische scenario’s. De themabijeenkomst aanpak maatschappelijke onrust i.r.t. het conflict in het Midden-Oosten, samen met de Expertise-unit Sociale Stabiliteit van het ministerie van SZW, behandelde o.a. de achtergrond van het conflict in het Midden-Oosten en handelingsperspectief om om te gaan met maatschappelijke onrust die dit conflict kan veroorzaken. In dit nieuwsitem blikken we terug op beide bijeenkomsten en delen we relevante documenten.
Bijeenkomsten en evenementen | 29 okt. 2024
Terugblik praktijkoefening complexe demonstraties op 22 oktoberOp 22 oktober organiseerde Bureau RVS samen met de gemeente Utrecht, politie en het Openbaar Ministerie een verdiepende praktijkoefening over complexe demonstraties. De bijeenkomst vond plaats bij de Hogeschool Utrecht, waarbij meer dan 50 betrokken professionals van gemeenten uit Midden-Nederland, politie, OM, het ministerie van BZK en andere regionale samenwerkingsverbanden kennis en ervaringen uitwisselden.
Achtergrondinfo | 29 okt. 2024
AIVD en NCTV publiceren fenomeenanalyse ‘Over de grens. Statelijke inmenging in diasporagemeenschappen’Autoriteiten en inlichtingendiensten van andere landen proberen in Nederland invloed uit te oefenen op inwoners met een migratieachtergrond. Zij zien hen of hun (groot)ouders als onderdanen, omdat ze in die landen zijn geboren. De AIVD en NCTV beschrijven in de fenomeenanalyse de verschillende manieren waarop buitenlandse overheden en inlichtingendiensten zich bemoeien met Nederlanders met een migratieachtergrond met de term ‘statelijke inmenging in diasporagemeenschappen’.
Bijeenkomsten en evenementen | 27 sep. 2024
Meld je nu aan voor de praktijkoefening complexe demonstraties op 22 oktoberOp 22 oktober a.s. vindt de praktijkoefening complexe demonstraties plaats. Tijdens de bijeenkomst -georganiseerd door Bureau RVS, i.s.m. de gemeente Utrecht en het OM- gaan deelnemers op basis van casuïstiek praktisch aan de slag met het maken van een driehoeksadvies. Steeds meer gemeenten krijgen te maken met soms behoorlijke complexe demonstraties. Denk aan: ‘sit-ins’ of wegblokkades. Deze praktijkoefening is een vervolg op de kennissessie complexe demonstraties van 1 februari jl. Ook als je niet aanwezig was bij de kennissessie, kan de praktijkoefening relevant zijn. Er wordt namelijk kort teruggeblikt op de opgedane kennis van 1 februari. Wil jij ook bij de praktijkoefening zijn?
Bijeenkomsten en evenementen | 27 sep. 2024
5 november: themabijeenkomst aanpak maatschappelijke onrust i.r.t. het Midden-Oosten-conflictHet is bijna een jaar na de escalatie van het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden op 7 oktober 2023. Een akkoord op een staakt-het-vuren is nog ver weg, verdere escalatie van de oorlog in het Midden-Oosten ligt op de loer en het conflict heeft nog altijd een sterk polariserende werking binnen onze samenleving, ook in de regio Midden-Nederland. De bestuurlijke werkgroep Maatschappelijke onrust heeft daarom besloten een vervolgbijeenkomst over dit thema te organiseren. Deze themabijeenkomst over de aanpak van maatschappelijke onrust i.r.t. het conflict in het Midden-Oosten vindt plaats op 5 november.
Beleid en sturing | 27 sep. 2024
Radicalisering: nieuwe richtlijn en handreiking gepubliceerdJeugdprofessionals ervaren knelpunten bij de preventie en aanpak van radicalisering bij jongeren. Dit was aanleiding voor de ontwikkeling van de richtlijn Radicalisering door het Verwey-Jonker Instituut (projectleiding), de Hogeschool van Amsterdam en Sherazade Advies. De richtlijn is nu gepubliceerd. Ook heeft de NCTV recent de vernieuwde handreiking ‘Lokale aanpak van radicalisering, extremisme en terrorisme’ gepubliceerd. De handreiking geeft antwoord op verschillende vragen zoals ‘Met wie neem ik contact op als er zorgen zijn over radicalisering.’ Een link naar beide documenten vind je in dit artikel.