Maatschappelijke onrust

Het maatschappelijk debat over onderwerpen die raken aan het (dagelijks) leven van grote aantallen Nederlanders, wordt volop gevoerd. Denk hierbij aan de oorlog in Oekraïne, het conflict in Israël en de Palestijnse gebieden, corona, klimaat, vluchtelingen, stikstof, jaarwisseling en zwarte piet. Het kunnen uiten van je mening en dus ook ongenoegen is – zolang dit binnen de grenzen van de wet gebeurt – essentieel voor een vitale democratie. Er is echter een trend zichtbaar waarbij dit debat aan de grenzen van de wet voorbijgaat.  Dit heeft maatschappelijke onrust, strafbare feiten en (ernstige) openbare orde verstoringen tot gevolg, al dan niet aangejaagd via sociale media.

Maatschappelijke onrust is te omschrijven als (zichtbare) collectieve gedragingen in situaties die voortkomen uit maatschappelijk ongenoegen. Maatschappelijk ongenoegen is een gevoel van angst, onzekerheid, onvrede of miskenning ten gevolge van ongrijpbare fenomenen zoals onder andere globalisering, klimaatverandering, migratie en ongelijkheid.

Gemeenten, Openbaar Ministerie, politie en maatschappelijke organisaties hebben binnen verschillende fasen van maatschappelijk ongenoegen en maatschappelijke onrust elk een eigen rol bij preventie, dialoog en handhaving.  Dat vraagt om intensivering van de samenwerking, bespreking van dilemma’s in dat kader en een gezamenlijk handelingsperspectief aan de voorkant.

Onze gezamenlijke inzet is erop gericht om - anticiperend op maatschappelijke ontwikkelingen - een verbindend overheidsoptreden te bewerkstelligen. We vertrouwen daarbij op de kracht van de 2,1 miljoen inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen in Midden-Nederland. En bouwen als één overheid samen met hen aan een vreedzame samenleving.

Documenten en links

Er zijn 12 extra documenten zichtbaar als je bent ingelogd. Inloggen

Uit SCP-data rondom tevredenheid en vertrouwen in de Nederlandse instituties en democratie blijkt dat de tevredenheid met de democratie in de afgelopen decennia redelijk stabiel is gebleven.

Datum:

Auteur:

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

4

Download bestand

BZK ziet vragen rond vertrouwen en wantrouwen in instituties als relevante achterliggende factoren voor beleidskwesties op meerdere terreinen. Het doel van deze expertsessie is om op hoofdlijnen de stand op te maken van de kennis op dit terrein en om daarnaast handelingsperspectieven voor de overheid te identificeren in de omgang met institutioneel wantrouwen.

Datum:

Auteur:

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

3

Download bestand

De Veiligheidsstrategie voor het Koninkrijk der Nederlanden legt de nadruk op de verwevenheid van verschillende dreigingen en beschrijft zeven doorsnijdende thema's die de samenhang tussen de dreigingen laten zien. Dit dreigingslandschap vertaalt zich vervolgens in een integrale strategische koers en integrale sturing op nationale veiligheid.

Datum:

Auteur:

Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

46

Download bestand

Met dit doorlopend onderzoek brengt het SCP periodiek de stemming in ons land in kaart en peilt het vertrouwen van Nederlanders in de politiek en instituties. Uit de resultaten blijkt dat de stemming halverwege 2023 nog steeds negatief is in vergelijking met de afgelopen vijftien jaar.

Datum:

Auteur:

Sociaal enCultureel Planbureau

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

90

Download bestand

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de Raad voor het Openbaar Bestuur en de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving komen in dit advies tot de conclusie dat er sprake is van een stapeling van onwenselijke brede welvaartsverschillen tussen regio’s in Nederland. Zij vinden dat er daarom in de volle breedte van het overheidsbeleid meer aandacht en ruimte voor de structurele ontwikkeling van regio’s nodig is. Alleen dan kan er sprake zijn van een toekomst met brede welvaart, in élke regio in Nederland.

Datum:

Auteur:

Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur, Raad voor het Openbaar Bestuur en Raad voor Volksgezondheid en Samenleving

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

102

Download bestand

Het Sociaal en Cultureel Planbureau kijkt in de reeks Verschil in Nederland naast economisch kapitaal ook naar de verdeling van andere hulpbronnen: sociaal, cultureel en persoonskapitaal. Het hebben van een netwerk dat steun biedt of je verder helpt; kunnen voldoen aan wat de moderne maatschappij van iemand vraagt (zoals het kunnen gebruiken van een computer of de Engelse taal spreken); niet alleen fysiek gezond zijn, maar ook mentaal; en hoe je eruitziet: het zijn allemaal elementen die bepalend zijn voor posities in de samenleving, en die de kansen van mensen kunnen vergroten of beperken.

Datum:

Auteur:

Sociaal en Cultureel Planbureau

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

106

Download bestand

De Atlas van Afgehaakt Nederland verkent de ruimtelijke weerslag van de verschillende vormen van ‘afhaken’, zoals die onder meer door de Commissie Remkes, Andrés Rodríguez-Pose, Floor Milikowski, het SCP en Caspar van den Berg op de politiek-maatschappelijke agenda zijn gezet. Welke mensen en welke groepen haken af? En op welke plekken haken veel mensen af? Welke ruimtelijke patronen van ‘afgehaaktheid’ zijn er te onderscheiden in Nederland? Wat zijn de oorzaken en omstandigheden die tot afhaken leiden? Welke samenhang is er met sociale, economische en culturele factoren?

Datum:

Auteur:

Josse de Voogd & René Cuperus

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

116

Download bestand

De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) moet vaststellen dat het draagvlak voor het handelen van de overheid niet vanzelfsprekend meer is. Steeds vaker wordt haar optreden met argwaan bekeken. Dat tast de slagkracht van de overheid aan. Waarom treden mensen hun overheid steeds vaker met wantrouwen tegemoet? Wat is nodig om de relatie tussen overheid en burger te herstellen? Het waren deze vragen die de Raad aanzette om in de zomer van 2021 een verkenning naar het gezag van de overheid op te starten.

Datum:

Auteur:

Raad voor het Openbaar Bestuur

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

66

Download bestand

Een beschouwing over de regionale dimensie van maatschappelijk onbehagen, die uitmondt in handelingsperspectieven voor de Rijksoverheid.

Datum:

Auteur:

Berg, C. van den en Kok, A.

Documenttype:

Algemeen

Aantal pagina’s:

96

Download bestand

Een kritische beschouwing van de stand van zaken op het gebied van fear of crime studies, bezien vanuit het perspectief van de zo begeerde 'maatschappelijke impact'.

Datum:

Auteur:

Marnix Eysink Smeets

Documenttype:

Algemeen

Aantal pagina’s:

18

Download bestand

Dit essay gaat in op de vraag hoe je als vertegenwoordiger van de landelijke overheid gerichter en beter kunt luisteren naar wat er in de samenleving speelt.

Datum:

Auteur:

Marnix Eysink Smeets

Documenttype:

Algemeen

Aantal pagina’s:

38

Download bestand

Analyse van de voedingsbodem van de ordeverstoringen in vier Noord-Brabantse steden.

Datum:

Auteur:

Hans Moors et al.

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

86

Download bestand

Voor u ligt de MIA (Maatschappelijke Impact Afwegen): een instrument voor een snelle weging van de impact van een beleidskeuze op maatschappelijke stabiliteit, sociale cohesie en onbehagen. Dit instrument helpt beleidsmakers om te bespreken wat de mogelijke impact van beleid is op hoe wij samen leven en wonen, op verschillen tussen groepen mensen en op hoe mensen zich verhouden tot de overheid. De MIA heeft een theoretische basis, maar biedt een praktisch stappenplan.

Datum:

Auteur:

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Verwey Jonker Instituut

Documenttype:

Plan van aanpak

Aantal pagina’s:

19

Download bestand

Het Regionaal Bestuurlijk Politie Overleg (RBPO) heeft aan het Verwey-Jonker Instituut en de Rijksuniversiteit Groningen gevraagd om een analyse uit te voeren van maatschappelijke onrust in Noord-Nederland op basis van enkele concrete casussen. En om op grond daarvan tot praktische inzichten te komen en een handelingsperspectief (richtinggevend) te bieden voor het openbaar bestuur.

Datum:

Auteur:

Verwey Jonker Instituut. Wonderen, R. van, Postmes, T.

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

37

Download bestand

In dit verslag van het ministerie van Algemene Zaken over de jaarlijkse dag voor communicatieprofessionals bij de Rijksoverheid worden de handvatten verwoord die werden geboden tijdens de verschillende workshops van de communicatiedag.

Datum:

Auteur:

Ministerie van Algemene Zaken

Documenttype:

Algemeen

Aantal pagina’s:

27

Download bestand

Door het ministerie van BZK is aan Bureau Beke gevraagd om een onderzoek uit te voeren naar mogelijke aanpak tegen niet-strafbare problematische gedragingen.

Datum:

Auteur:

Kuppens, J., Wolsink, J. en Ferwerda, H.

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

53

Download bestand

Dit rapport heeft tot doel de instrumenten in kaart te brengen die een gemeente c.q. een burgemeester ten dienste staan om problematisch gedrag met ondermijnende effecten tegen te gaan.

Datum:

Auteur:

Verwey-Jonker Instituut

Documenttype:

Rapport

Aantal pagina’s:

46

Download bestand

In deze verkenning wordt ingegaan op de vraag wat het betekent als de overheid in crisismodus blijft staan.

Datum:

Auteur:

Willemieke Hornis en Boudewijn Steur

Documenttype:

Algemeen

Aantal pagina’s:

20

Download bestand

Op deze website staan meer dan 150 verwijzingen naar leer- en ondersteuningsaanbod voor gemeenten op het gebied van maatschappelijke stabiliteit.

Naar website

Ontdek hoe u kunt worden geholpen bij het omgaan met maatschappelijke onrust en ongenoegen in uw gemeente.

Naar website

Veel gemeenten zoeken naar manieren voor het omgaan met maatschappelijk ongenoegen en onrust. Dit handelingskader maatschappelijke onrust helpt door overzicht en richting te geven.

Naar website

Agenda

11 jul. 2024
13:30 - 17:30 UUR | Stadskantoor gemeente Utrecht, Stadsplateau 1, 3521 AZ Utrecht

Themabijeenkomst over het fenomeen van soevereinen/ autonomen

Het doel van deze bijeenkomst is het vergroten van de kennis van bestuurders, OOV-ambtenaren, politie en OM over dit fenomeen en hen handvatten bieden om het fenomeen te herkennen en in kaart te brengen.
Meer informatie

Nieuws

Onderzoeken en rapporten | 18 jun. 2024

‘Bevorderen, beschermen, bestrijden’ - De Nationale Extremismestrategie 2024-2029

Op 17 mei hebben minister Yesilgöz (JenV), minister De Jonge (BZK) en minister Van Gennip (SZW) de eerste Nationale Extremismestrategie 2024-2029 naar de Tweede Kamer gestuurd. Deze is tot stand gekomen onder coördinatie van de NCTV in samenwerking met meerdere departementen en ketenpartners en bouwt voort op de analyse van extremisme van het analistennetwerk Nationale Veiligheid van oktober vorig jaar.

Lees artikel

Bijeenkomsten en evenementen | 18 jun. 2024

11 juli (Utrecht): themabijeenkomst soevereinen/autonomen. Meld je nu aan!

Namens de bestuurlijke werkgroep Maatschappelijke onrust, organiseert Bureau RVS op donderdag 11 juli een themabijeenkomst over het fenomeen van soevereinen/ autonomen. Het doel van deze bijeenkomst is het vergroten van de kennis van bestuurders, OOV-ambtenaren, politie en OM over dit fenomeen en hen handvatten bieden om het fenomeen te herkennen en in kaart te brengen. Interesse in deelname? Meld je dan nu aan.

Lees artikel

Onderzoeken en rapporten | 18 jun. 2024

Geslaagde roadshow online aangejaagde ordeverstoringen

Dinsdag 4 juni organiseerde Bureau RVS in samenwerking met het CCV de roadshow Midden-Nederland over online aangejaagde ordeverstoringen (hierna: OAOV). Deze informatieve en praktische bijeenkomst vond plaats bij gemeente De Bilt, waarbij meer dan 40 betrokken professionals van gemeenten uit Midden-Nederland, politie, OM, en de ministeries van JenV en BZK hun kennis vergrootten en oefenden met casuïstiek van OAOV. De bijeenkomst is onderdeel van de actieagenda Maatschappelijke onrust 2024. In dit nieuwsbericht vind je o.a. een link naar een aantal praktische documenten over OAOV.

Lees artikel

Bijeenkomsten en evenementen | 23 mei 2024

Schrijf je nu in voor de roadshow ‘Online aangejaagde ordeverstoringen’ op 4 juni!

Weet jij hoe te handelen bij (dreigende) online aangejaagde openbare ordeverstoringen? Veel lokale overheden zijn op zoek naar manieren om op te treden tegen strafbare en onrechtmatige uitingen op het internet die een gevaar opleveren voor de openbare orde. Tijdens de roadshow ‘Online aangejaagde ordeverstoringen’ in Bilthoven krijg je inzicht in de mogelijkheden en kun je aan de slag met een eigen praktijksituatie. 

Lees artikel

Onderzoeken en rapporten | 23 mei 2024

Fenomeenkaart online aangejaagde ordeverstoringen beschikbaar

Fysieke ordeverstoringen die online beginnen of online versterkt worden. Veiligheidsprofessionals en bestuurders zien zich hiermee steeds vaker geconfronteerd. Denk bijvoorbeeld aan oproepen tot demonstraties of illegale feesten. Er is nog veel onduidelijk over online aangejaagde openbare ordeverstoringen (hierna: OAOV), zowel over het fenomeen als over een werkende aanpak. Daarom ontwikkelde Bureau RVS een fenomeenkaart.

Lees artikel