Georganiseerde ondermijnende criminaliteit

Uit de Dadermonitor mensenhandel blijkt dat ruim een derde (36%) van de daders van binnenlandse seksuele uitbuiting binnen twee jaar opnieuw een delict pleegt. Daders van binnenlandse seksuele uitbuiting zijn relatief jong. Uit eerder onderzoek van de Nationaal Rapporteur blijkt dat een derde jonger is dan 23 jaar ten tijde van plegen. Juist deze jonge groep daders recidiveert vaak: van de recidiverende daders is maar liefst 42% jonger dan 23 jaar. De Nationaal Rapporteur vindt het daarnaast zorgelijk dat uit ruim honderd meldingen van arbeidsuitbuiting per jaar bij de Nederlandse Arbeidsinspectie, er gemiddeld acht opsporingsonderzoeken naar arbeidsuitbuiting voortkomen. Een positieve ontwikkeling is de stijging van mensenhandelzaken die bij het Openbaar Ministerie worden ingeschreven. Hierbij is het streefcijfer uit de veiligheidsagenda in 2021 voor het eerst gehaald. Nationaal Rapporteur Rijken: ‘Het is positief dat mensenhandel een thema is en blijft op de veiligheidsagenda. Hiermee kan een impuls gegeven worden aan de aanpak van mensenhandel. Streefcijfers zijn daarbij een mooie eerste stap.’ Uit de Dadermonitor blijkt echter ook dat het aantal gestarte opsporingsonderzoeken en het aantal geïdentificeerde verdachten in 2021 daalden. ‘Dit laat een grillig beeld zien. Voor een effectieve strafrechtelijke aanpak is het van groot belang dat we alle aspecten binnen de strafrechtketen, van het moment van signalering tot aan de resocialisatie na berechting, in beeld krijgen en verbeteren.’

In 2020 waren er in Nederland 984 meldingen van mensenhandel. De Nationaal Rapporteur maakt zich opnieuw ernstig zorgen om de misstanden waar de meest kwetsbare groepen mee te maken krijgen. Dit zijn minderjarigen, arbeidsmigranten en kwetsbare mensen in migratiestromen. De coronacrisis en de maatregelen om deze tegen te gaan hebben hen verder geïsoleerd en extra kwetsbaar gemaakt. Uit het onderzoek blijkt dat 45% van de slachtoffers van mensenhandel binnen vijf jaar opnieuw slachtoffer van een misdrijf is. Na zeven jaar is dat zelfs 50%. Bij herhaald slachtofferschap gaat het vaak weer om ernstige delicten. Hierbij kan het opnieuw gaan om uitbuiting. Ook kan het gaan om mishandeling, bedreiging en seksueel geweld.

‘Dit rapport toont aan dat seksuele uitbuiting van soms hele jonge kinderen ook tijdens de coronapandemie is doorgegaan. Technologie en sociale media spelen in toenemende mate een rol bij het ronselen van nieuwe slachtoffers door mensenhandelaren.’

‘Om de aanpak mensenhandel in gemeenten van de grond te krijgen, is het noodzakelijk de aanpak onder de aandacht te brengen en de te borgen. Deze factsheet biedt inzicht in het proces van agenderen en institutionaliseren van een complex probleem als mensenhandel.’

‘In opdracht van de politie heeft het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM) onderzoek gedaan naar de achtergronden van de daders van binnenlandse seksuele uitbuiting. Dit onderzoek biedt inzicht in onder andere de achtergronden van daders en hun modus operandi.’

Kennis over religie en spiritualiteit is essentieel bij het omgaan met kwetsbare migranten in Nederland afkomstig West-Afrika, die slachtoffer kunnen zijn van mensensmokkel. Dit rapport onderzoekt de rol en betekenis van religie en religieuze ervaringen in het leven van die migranten in Nederland.

In dit rapport worden inzichten gegeven in de problematiek van seksueel geweld tegen kinderen en mensenhandel in Nederland. Het is van groot belang dat we uitbuiting en seksueel geweld tegen kinderen in de eerste plaats proberen te voorkomen en als het toch plaatsvindt, om het zo snel mogelijk te stoppen en slachtoffer te beschermen en hulp te bieden. De Nationaal Rapporteur Herman Bolhaar biedt in dit rapport naast cijfers, ook perspectief op wat hiervoor in de toekomst nodig is.

Dit onderzoek betreft een landelijke verkenning naar criminele uitbuiting in dertien (middel)grote gemeenten in Nederland. Het onderzoek laat zien dat de problematiek van criminele uitbuiting veel groter is dan de officiële statistieken laten zien, maar dat veel slachtoffers niet als zodanig in beeld komen bij de autoriteiten.

Internet is dé plek om slachtoffers te vinden, te verleiden, te bedreigen, te intimideren en te verkopen. En zo kan het dat er vandaag de dag meer jongens en meisjes dan ooit op een gemakkelijke manier worden gevonden, misbruikt en uitgebuit. Met deze ‘working paper’ wordt beoogd om de deelnemers voor te bereiden op drie expert-meetings. Het biedt een overzicht van de doelstellingen van de expertmeetings (hoofdstuk 3) en geeft in hoofdstuk 4 een schets van de belangrijkste punten over de aard en omvang van online seksueel geweld en seksuele uitbuiting jegens minderjarigen en adolescenten.

Dit onderzoek biedt een brede blik op de complexe situaties van jonge mensen die in aanraking komen met seksueel geweld en uitbuiting. Het onderzoek brengt persoonlijke factoren en omgevingsfactoren van slachtoffers in kaart en hoe deze afwijken van geslacht- en leeftijdsgenoten. Het verklaart niet het slachtofferschap. En toont geen causale verbanden aan tussen kenmerken van slachtoffers en hun ervaring met seksueel geweld. Kenmerken en achtergronden zijn nooit de reden dat zij slachtoffer worden. Maar deze kunnen wel bijdragen aan een situatie waarin een persoon kwetsbaarder is om seksueel geweld mee te maken. Dat inzicht is essentieel om jonge mensen beter te beschermen en slachtoffers de juiste hulp te bieden.

Het zicht op Nederlandse slachtoffers van mensenhandel in Nederland in slecht. Een gebrek aan vertrouwen, angst voor verwijten van de maatschappij en het reële risico op repraisailles van de dader kunnen slachtoffers ervan weerhouden hulp te zoeken. In dit rapport geeft het Centrum Kinderhandel Mensenhandel (CKM) inzicht in hoe het Chat met Fier toch is gelukt om in de afgelopen drie jaar bijna achthonderd slachtoffers te bereiken en te ondersteunen.

De Nederlandse Arbeidsinspectie rapporteert over inspecties op naleving van de arbeidswetten bij werkgevers die gebruik maken van de regeling Aziatische horeca. Die regeling stelt werkgevers in staat om gemakkelijker een vergunning voor verblijf en arbeid te krijgen voor specialistische werknemers. Op 18 november 2022 meldt Minister van Gennip de Tweede Kamer dat de speciale regeling voor het verlenen van tewerkstellingsvergunningen voor de Aziatische horecasector niet terugkomt.

Er is een aantal signalen die erop kunnen wijzen dat iemand slachtoffer is van mensenhandel. Om professionals te helpen bij het herkennen van mensenhandel en de bewustwording van de verschillende vormen van mensenhandel te vergroten, hebben Gemeente Tilburg en Sterk Huis drie signalenkaarten ontwikkeld. Deze signalenkaart is gericht op het herkennen van arbeidsuitbuiting.

Er is een aantal signalen die erop kunnen wijzen dat iemand slachtoffer is van mensenhandel. Om professionals te helpen bij het herkennen van mensenhandel en de bewustwording van de verschillende vormen van mensenhandel te vergroten, hebben Gemeente Tilburg en Sterk Huis drie signalenkaarten ontwikkeld. Deze signalenkaart is gericht op het herkennen van criminele uitbuiting.

Er is een aantal signalen die erop kunnen wijzen dat iemand slachtoffer is van mensenhandel. Om professionals te helpen bij het herkennen van mensenhandel en de bewustwording van de verschillende vormen van mensenhandel te vergroten, hebben Gemeente Tilburg en Sterk Huis drie signalenkaarten ontwikkeld. Deze signalenkaart is gericht op het herkennen van seksuele uitbuiting.

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) heeft de mogelijkheden om arbeidsuitbuiting effectief tegen te gaan op een rij gezet. Dit is gedaan in opdracht van en in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Justitie en Veiligheid. De handreiking ‘Integrale aanpak arbeidsuitbuiting’ biedt aan de hand van voorbeelden en fictieve voorbeeldcasussen verschillende handvatten om gezamenlijk tegen arbeidsuitbuiting op te treden.

‘Het doel van het Kader Aanpak Mensenhandel is om gemeenten houvast te bieden bij het inrichten en monitoren van beleid. Het levert bouwstenen, maar biedt ook ruimte voor lokale, regionale en andersoortige verschillen.’

‘Het is van groot belang om alert te zijn op alle signalen van mensenhandel, zodat deze verder onderzocht kunnen worden. Deze handreiking bevat handvatten voor het delen van informatie tussen veel verschillende partners.’

‘De integrale programma-aanpak van seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting en criminele uitbuiting. Doel is om gezamenlijk het aantal slachtoffers van mensenhandel in Nederland naar beneden te brengen.’

Volgens de afspraak in het Interbestuurlijk Programma en het programma Samen tegen Mensenhandel moet elke gemeente in 2022 een duidelijke en geborgde aanpak van mensenhandel hebben. Met dit onderzoek wil de VNG inzicht verschaffen in waar gemeenten staan, welke ondersteuningsbehoeften zij hebben en welke factoren hen helpen of belemmeren bij het vormgeven van deze taak. Lees in deze rapportage de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek en advies.

Gemeenten hebben een belangrijke rol in de aanpak van mensenhandel. In 2022 is elke gemeente verantwoordelijk voor een duidelijke aanpak mensenhandel, geborgd in gemeentelijk beleid. Dit is de stand van zaken over Q1 op basis van 72% van de gemeenten in Midden-Nederland.

Als gevolg van de oorlog in de Oekraïne is een aanzienlijke vluchtelingenstroom op gang gekomen. Veel Oekraïners vluchten weg, op zoek naar veiligheid elders. Zij zijn kwetsbaar om slachtoffer van mensenhandel en uitbuiting te worden. Om vluchtelingen hierover te informeren is een flyer ontwikkeld. Deze flyer bevat aandachtspunten op het gebied van reizen, identiteitsdocumenten, verblijf en dwang en uitbuiting en is verkrijgbaar in het Nederlands, Engels en Oekraïens.

Het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) brengt vanaf heden periodiek een Strategisch Intelligence Beeld uit n.a.v. de vluchtelingen uit Oekraïne vanwege de verhoogde kans op mensenhandel of mensensmokkel. Het beeld bestaat uit informatie vanuit de nationale politie, de Kmar, de NLA, de IND.

Deze toolkit bevat handreikingen en hulpmiddelen voor professionals in de aanpak van arbeidsuitbuiting. Alle geboden tools en middelen zijn vrij te gebruiken door onze partners.

Door de Russische inval in Oekraïne zijn er miljoenen vluchtelingen verspreid over de EU. De kwetsbare positie van de vluchtelingen brengt het risico mee dat zij in contact komen met mensensmokkelaars en/of slachtoffer worden van mensenhandel. Het EMM brengt maandelijks een beeld van deze situatie uit, om op nationaal niveau inzichtelijk te maken in hoeverre en op welke wijze er sprake is van mensensmokkel en mensenhandel in relatie tot de vluchtelingenstroom die is ontstaan na de Russische inval in Oekraïne.

Op 13 oktober vond de Middag tegen Mensenhandel Midden-Nederland plaats. Centraal stond de vraag: wat kun jij als professional doen voor een (mogelijk) slachtoffer van mensenhandel? In deze infosheet vind je de uitkomsten van deze themadag.

Hotelpersoneel kan een rol spelen in het herkennen van mensenhandel en meer specifiek seksuele uitbuiting. Zij kunnen signalen leren herkennen door een training te volgen op het online platform ‘No Place for Sex Trafficking’. Dit platform is een initiatief van het Openbaar Ministerie in samenwerking met Defence for Childeren en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Het initiatief richt zich op het voorkomen van seksuele uitbuiting in verschillende branches. De training ‘No Room For Sex Trafficking’ is specifiek ontwikkeld voor hotels. Door het volgen van de training kan een hotel een certificaat behalen evenals een pakket met communicatiemateriaal om hiermee een signaal afgeven aan potentiële daders. Het RIEC Midden-Nederland heeft een voorbeeldbrief ontwikkeld voor gemeenten om dit programma bij hotels onder de aandacht te brengen. Wil jij ook de hotels in jouw gemeente aansporen om de training te volgen? Dan kan je gebruik maken van de conceptmail.

Deze hand-out is gemaakt om jongeren, maar ook professionals en ouders te helpen herkennen op welke manieren ronselen gaat. Criminele proberen namelijk om jongeren in hun wereld van criminaliteit te trekken, zodat ze misbruik van je kunnen maken. Als jongeren ingezet worden voor criminele activiteiten, waarbij gebruik gemaakt wordt van geweld, chantage of intimidatie dan wordt dat criminele uitbuiting genoemd.

Eerste uitgave van de mensenhandel nieuwsbrief, Q1 RIEC MN

Tweede uitgave van de mensenhandel nieuwsbrief, Q2 RIEC MN

Defence for children biedt gratis e-learnings aan voor receptiepersoneel, schoonmaakpersoneel en de technische dienst om signalen van illegale prostitutie en mensenhandel te herkennen op vakantieparken en inzicht te krijgen in handelingsperspectief.

Melden is ook van belang om inzicht te krijgen in de aard en omvang van mensenhandel in Nederland. Vind hier de verschillende instanties.

‘Medewerkers van gemeenten, zoals baliemedewerkers van Burgerzaken, toezichthouders en inspectiemedewerkers kunnen op allerlei manieren signalen oppikken van mensenhandel. Op deze pagina staan verschillende hulpmiddelen om gemeenten hierin te ondersteunen.’

Het Kompas bevat informatie over onder andere aard en omvang van mensenhandel, wetgeving en rollen en verantwoordelijkheden van gemeenten.

‘Lees hier de verhalen slachtoffers van mensenhandel. Een journalistieke longread van CoMensha en de VNG bedoeld voor gemeenten, bestuurders, professionals én alerte burgers die samen het verschil willen maken.’