Zorgcriminaliteit
Een sector waar veel geld in omgaat, is de zorg. Deze miljarden euro’s zijn bedoeld voor kwetsbare mensen in onze samenleving en hulpbehoevenden. Helaas komen deze euro’s door zorgcriminaliteit niet altijd terecht bij die mensen die het nodig hebben. Criminelen hebben in het hele land de zorg ontdekt als verdienmodel en zijn op allerlei manieren de zorg binnengedrongen. Er blijkt sprake te zijn van ernstige ondermijning in de zorg. Zo zien we: het hebben van een zorgbedrijf om drugsgelden wit te wassen, het opzetten van malafide opleidingsinstellingen en uitzendbureaus, het vervalsen van zorgdiploma’s en de vorm die we vooral schrikbarend zien toenemen: criminelen die ongediplomeerd werkzaam zijn als ZZP’er in de zorg voor kwetsbare personen en hiermee grote bedragen per maand opstrijken. Ook zien we zorgbehoevenden die ingezet worden in de drugshandel of prostitutie. Plofkrakers, geweldsplegers, drugsdealers, grote criminele organisaties: we zien ze allemaal ook terug in de zorg. Dat dit alles zeer ondermijnend is zal duidelijk zijn, dus prioriteit voor partners gezamenlijk om hiertegen barrières op te werpen. Ook in Midden-Nederland is dit een thema dat op de komende periode hoog op de agenda staat. In deze lade vind je praktische documenten (hand-outs, toolbox, presentaties) om de aanpak te ondersteunen.
Bij vragen, neem contact op met projectleider Myriam Kooij.
Documenten en links
De toolbox is bedoeld als inspiratie voor gemeenten die zorgfraude willen aanpakken en vooral ook willen voorkomen en bestaat uit vier onderdelen: barri1eremodel, PGB regels, pro-actief toezicht en re-actief toezicht.
Datum:
Auteur:
RIEC MN
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
9
De laatste jaren zien we een flinke stijging van het aantal zzp’ers in de zorg. Het RIEC Oost-Nederland krijgt steeds meer signalen dat criminele zzp’ers in de zorg actief zijn, waarbij hun cliënten niet alleen verstoken blijven van goede zorg, maar ook gevaar lopen slachtoffer te worden van, of geronseld te worden voor, criminele praktijken. Vandaar deze verkenning in de vorm van deze fenomeenanalyse waarbij 20 RIEC-casussen zijn geanalyseerd. Het geeft veel inzicht in werkwijzen van deze criminelen en handvatten voor de aanpak.
Datum:
Auteur:
RIEC Oost-Nederland
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
41
In dit fenomeenonderzoek staat de actuele stand van zaken rondom zorgfraude en zorgcriminaliteit in het Limburgse zorgdomein, alsmede de nodige bevindingen over aard, omvang en aanpak. Er worden ook aanbevelingen voor een effectieve aanpak gedaan van zowel gemeenten als ketenpartners als politie en OM.
Datum:
Auteur:
RIEC Limburg
Documenttype:
Rapport
Aantal pagina’s:
108
De toolbox is bedoeld als inspiratie voor gemeenten die zorgfraude willen aanpakken en vooral ook willen voorkomen en bestaat uit vier onderdelen: barri1eremodel, PGB regels, pro-actief toezicht en re-actief toezicht.
Datum:
Auteur:
RIEC MN
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
9
Het stroomschema is van RIEC- Oost-Nederland en geldt voor Midden-Nederland niet anders. Het laat gemeenten/partners zien hoe zij signalen van mogelijke zorgcriminaliteit kunnen herkennen en hoe zij kunnen afwegen of en met welke prioriteit zij dat kunnen oppakken. En zo ja, welke weg dan vervolgens moet/kan worden gevolgd. Wanneer een signaal naar het IKZ respectievelijk het RIEC dient te worden gestuurd, komt ook aan bod. Als het stroomschema goed wordt gedownload, kun je ook achterliggende informatieve documenten openen, zoals een signalenformulier en afwegingskader.
Datum:
Auteur:
RIEC Oost-Nederland
Documenttype:
Infographic
Aantal pagina’s:
1
Handleiding die beschrijft hoe je de interventiematrix ondermijning in de zorg kunt installeren
Datum:
Auteur:
RIEC-MN
Documenttype:
Algemeen
Aantal pagina’s:
2
Zorgorganisaties hebben een belangrijke taak: goede zorg leveren aan mensen die dat nodig hebben. Helaas zien criminelen de zorgsector als lucratief verdienmodel. Hierdoor verlenen mensen zonder of met een vals verkregen diploma, zorg aan de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Criminelen maken met name misbruik van zorggeld in de jeugd-, gehandicapten- en/of ouderenzorg. Deze mensen zijn niet altijd in staat zelf misstanden te signaleren en kenbaar te maken. Zij hebben de omgeving nodig. Zorgorganisaties hebben een verantwoordelijkheid om scherp te zijn en verdachte situaties te melden. Want alleen als iedereen meedoet kunnen we zorgcriminaliteit stoppen! Deze flyer helpt zorgorganisaties met waarop zij kunnen letten en waar zij vermoedens kunnen melden.
Datum:
Auteur:
Gemeente Utrecht, politie, RIEC MN
Documenttype:
Flyer
Aantal pagina’s:
1
De Wet Bibob is uitgebreid waardoor het mogelijk is voor gemeenten om een Bibob-onderzoek te doen naar zorgaanbieders binnen de Wmo en de Jeugdwet. Met de visual ‘Een eerste stap naar het gebruik van Bibob in de zorg’ en de toelichtende tekst helpt de VNG de gemeenten met concrete handvatten op weg om de eerste stappen te zetten. In de toelichtende tekst van de visual staat wat het belang is van Bibob in de zorg, hoe je de gemeentelijke organisatie inricht, welke randvoorwaarden er nodig zijn en hoe je draagvlak creëert. Gemeenten kunnen Bibob inzetten tijdens het inkoopproces of in de contractfase. Bibob kan preventief worden ingezet tijdens het inkoopproces van Wmo ondersteuning en Jeugdhulp. Mogelijk malafide zorgbedrijven kunnen op die manier door gemeenten worden uitgesloten. Als er signalen van mogelijke zorgfraude bij gemeenten binnenkomen dan kan de gemeente Bibob ook inzetten om nader onderzoek te doen tijdens de contractfase.
Datum:
Auteur:
VNG
Documenttype:
Infographic
Aantal pagina’s:
1
Stappenplan lokale aanpak zorgfraude
Datum:
Auteur:
RIEC MN
Documenttype:
Plan van aanpak
Aantal pagina’s:
2
Presentatie die de definitie van zorgcriminaliteit toelicht, de relevante partijen benoemt en duidelijk maakt wat de taak van het IKZ is, als er sprake is van vermoedens van zorgcriminaliteit.
Datum:
Auteur:
IKZ
Documenttype:
Presentatie
Aantal pagina’s:
44
Criminelen zitten niet meer alleen in de drugshandel of de wapenhandel, ze storten zich ook steeds vaker op legale markten. De georganiseerde misdaad is bijvoorbeeld in de avocadohandel gestapt, wat de politie wereldwijd veel werk kost. Maar ook een Nederlandse sector als de zorg wordt steeds meer geïnfiltreerd door criminelen. Wat valt daar voor ze te halen? Welke gevolgen heeft het? En wat kan de politie eraan doen? Presentator Nina van den Dungen bespreekt het met onderzoeker Mirjam Corsel en politierechercheur Robin. Zij zien dat criminelen in elke markt stappen waar veel geld te verdienen is.
Naar websiteDe patiënt als verdienmodel – witwassen via de zorgsector Hoe worden thuiszorg en andere zorgvoorzieningen gebruikt om crimineel geld wit te wassen? Welke signalen wijzen op zorgfraude en hoe kun je als professional bijdragen aan het opsporen ervan? Timon van de Kraats (OM) en Imke van Maurik (NLA) geven praktijkvoorbeelden van dossiers waarin patiënten slachtoffer werden van frauderende zorgaanbieders. En waarom dit zo’n uitdagend terrein is voor toezichthouders en opsporingsdiensten en welke rol samenwerking speelt in de aanpak.
Naar websiteNieuws
Achtergrondinfo | 4 dec. 2025
Handelingsperspectief aanpak ondermijning in de zorgOp 27 november vond het congres 'Schone zorg, onze zorg' plaats. Mede namens de provincies Flevoland, Utrecht en de gemeente Utrecht willen we je hartelijk danken voor je komst.
Doel van het congres was om jou als deelnemer te informeren en inspireren om ondermijning in de zorg aan te pakken. Jij zorgt dat de juiste hulp terechtkomt bij wie die het hardst nodig heeft. En dat inwoners veilig kunnen wonen. Je werkt daar elke dag hard aan - maar intussen verdienen criminelen aan jouw inzet. Criminele organisaties zien de zorg steeds vaker als verdienmodel. Hoe voorkomen we dat geld dat bedoeld is om onze inwoners te helpen, verdwijnt in de zakken van criminelen? Het antwoord op die vraag stond tijdens het congres centraal. Tijdens het congres kwamen verschillende sprekers aan het woord, waaronder Judith Spanjers van FTM, wethouder Eugene van Mierlo van Almelo (bekijk zijn presentatie), en wethouder WMO Linda Voortman van Utrecht.
Beleid en sturing | 16 mei 2025
Gemeenten zijn verplicht vermoedens van zorgfraude te melden bij IKZ, maar hoe?
De komst van de Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg (Wbsrz) stelt de partners in staat om zorgfraude effectiever en efficiënter aan te pakken. De wet maakt het o.a. mogelijk om zorgvuldig (persoons)gegevens van natuurlijke personen of rechtspersonen met elkaar uit te wisselen via het IKZ. Sinds 1 januari 2025 hebben alle gemeenten een wettelijke taak om vermoedens van zorgfraude te melden bij Stichting IKZ. Dit nieuwsartikel helpt je verder met je vragen hoe je dit zo goed mogelijk doet.
Achtergrondinfo | 27 mrt. 2025
Aanpak ondermijning in de zorg komt op stoomOndermijning in de zorg is een grote zorg, nu de politie heeft gesignaleerd dat criminele netwerken op allerlei manieren de zorg zijn binnengedrongen. Waar het voorheen met name ging om criminelen die fraude met zorggelden (zoals PGB fraude) als hoofddelict hadden, zien we nu ook dat criminelen die zich bezighouden met zware delicten als internationale verdovende middelenhandel, geweld en plofkraken daarnaast op grote schaal actief zijn geworden in de zorg. Velen hebben een zorgbureau op naam en er is een schrikbarende toename van criminelen die zonder diploma werkzaam zijn als zzp’er in de zorg en hiermee grote bedragen per maand opstrijken. Het gevolg is dat criminelen aan het bed staan van kwetsbare personen en medische handelingen verrichten zonder hiervoor te zijn opgeleid. Het fenomeen zorgfraude is niet nieuw, maar wél de verwevenheid met zware criminaliteit.
Beleid en sturing | 27 mrt. 2025
Leerkring Bibob x Ondermijning in de zorg van startVanuit de leerkring Bibob is een aparte leerkring Bibob en zorg gestart. Binnen deze leerkring bespreken Bibobcoördinatoren en -onderzoekers de mogelijkheden van gemeenten om Bibob in te zetten om ondermijning in de zorg te voorkomen. We ontwikkelen gezamenlijk producten en delen de producten die de verschillende gemeenten al hebben ontwikkeld. We willen op die manier van elkaar blijven leren. Interesse om ook deel te nemen?
Achtergrondinfo | 4 dec. 2025
Handelingsperspectief aanpak ondermijning in de zorgOp 27 november vond het congres 'Schone zorg, onze zorg' plaats. Mede namens de provincies Flevoland, Utrecht en de gemeente Utrecht willen we je hartelijk danken voor je komst.
Doel van het congres was om jou als deelnemer te informeren en inspireren om ondermijning in de zorg aan te pakken. Jij zorgt dat de juiste hulp terechtkomt bij wie die het hardst nodig heeft. En dat inwoners veilig kunnen wonen. Je werkt daar elke dag hard aan - maar intussen verdienen criminelen aan jouw inzet. Criminele organisaties zien de zorg steeds vaker als verdienmodel. Hoe voorkomen we dat geld dat bedoeld is om onze inwoners te helpen, verdwijnt in de zakken van criminelen? Het antwoord op die vraag stond tijdens het congres centraal. Tijdens het congres kwamen verschillende sprekers aan het woord, waaronder Judith Spanjers van FTM, wethouder Eugene van Mierlo van Almelo (bekijk zijn presentatie), en wethouder WMO Linda Voortman van Utrecht.
Beleid en sturing | 16 mei 2025
Gemeenten zijn verplicht vermoedens van zorgfraude te melden bij IKZ, maar hoe?
De komst van de Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg (Wbsrz) stelt de partners in staat om zorgfraude effectiever en efficiënter aan te pakken. De wet maakt het o.a. mogelijk om zorgvuldig (persoons)gegevens van natuurlijke personen of rechtspersonen met elkaar uit te wisselen via het IKZ. Sinds 1 januari 2025 hebben alle gemeenten een wettelijke taak om vermoedens van zorgfraude te melden bij Stichting IKZ. Dit nieuwsartikel helpt je verder met je vragen hoe je dit zo goed mogelijk doet.
Achtergrondinfo | 27 mrt. 2025
Aanpak ondermijning in de zorg komt op stoomOndermijning in de zorg is een grote zorg, nu de politie heeft gesignaleerd dat criminele netwerken op allerlei manieren de zorg zijn binnengedrongen. Waar het voorheen met name ging om criminelen die fraude met zorggelden (zoals PGB fraude) als hoofddelict hadden, zien we nu ook dat criminelen die zich bezighouden met zware delicten als internationale verdovende middelenhandel, geweld en plofkraken daarnaast op grote schaal actief zijn geworden in de zorg. Velen hebben een zorgbureau op naam en er is een schrikbarende toename van criminelen die zonder diploma werkzaam zijn als zzp’er in de zorg en hiermee grote bedragen per maand opstrijken. Het gevolg is dat criminelen aan het bed staan van kwetsbare personen en medische handelingen verrichten zonder hiervoor te zijn opgeleid. Het fenomeen zorgfraude is niet nieuw, maar wél de verwevenheid met zware criminaliteit.
Beleid en sturing | 27 mrt. 2025
Leerkring Bibob x Ondermijning in de zorg van startVanuit de leerkring Bibob is een aparte leerkring Bibob en zorg gestart. Binnen deze leerkring bespreken Bibobcoördinatoren en -onderzoekers de mogelijkheden van gemeenten om Bibob in te zetten om ondermijning in de zorg te voorkomen. We ontwikkelen gezamenlijk producten en delen de producten die de verschillende gemeenten al hebben ontwikkeld. We willen op die manier van elkaar blijven leren. Interesse om ook deel te nemen?