Leerkring VOG-P (screening) van start
Op 6 juli vond de eerste leerkring screening Verklaring omtrent Gedrag met justitiële en politiegegevens (VOG-P) plaats. Bij de leerkring vanuit het programma weerbare overheid, waren deelnemers uit verschillende districten aanwezig. Goed was dat er niet alleen OOV-ers maar ook HR-professionals aan tafel zaten. Want de screening van medewerkers beoogt corruptie en ondermijning in organisaties te voorkomen; iets wat beide disciplines aangaat.
Verschillende onderwerpen kwamen aan de orde zoals de aangepaste Regeling aanwijzing functies VOG-P, de kwetsbaarheid van overheidsambtenaren en verschillende manieren om die te verkleinen. De ‘wijsheid’ van de groep bleek hierbij zeer behulpzaam. Toch blijven er nog genoeg vraagstukken over. Ook bestaat de wens om tijdens een vervolg in het najaar te komen tot een gezamenlijk handelingskader voor gemeenten en provincies.
Geactualiseerde Regeling vergroot aantal te screenen functies
Aanleiding voor de leerkring is de geactualiseerde Regeling aanwijzing functies VOG-politiegegevens. Deze regeling zorgt voor een uitbreiding van het aantal functies dat in aanmerking komt voor een screening met een Verklaring Omtrent het Gedrag met justitiële en politiegegevens (VOG-P). Het gaat hierbij om een zwaardere screening voor kwetsbare functies op het gebied van openbare orde en veiligheid en in het bijzonder voor degenen die betrokken zijn bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit. De mogelijkheid van de VOG-P startte in juli 2022 voor boa’s met geweldsbevoegdheden. Deze is per 1 mei jl. uitgebreid naar álle boa’s en voor medewerkers van gemeenten en provincies voor functies in de domeinen openbare orde en veiligheid, Bibob, ondermijning, informatievoorziening, administratie en toezicht.
VOG-P onderdeel van groter pakket maatregelen
De VOG-P past in een groter pakket van maatregelen om de integriteit te bevorderen. Denk aan het vierogenprincipe, het beschermen van (digitale) data en beleid op toegang, autorisatie en loggen. En dan niet alleen waarborgen op papier, maar nog belangrijker: worden ze ook in de praktijk gehandhaafd? De VNG heeft een behulpzame handreiking screening gemeenteambtenaren opgesteld. Tijdens de leerkring heeft ook de Rijksrecherche toegelicht welke rol zij speelt bij het aanpakken van corruptie; repressief maar zeker ook preventief. Hun signalenkaart helpt overheidsorganisaties te bepalen op welke signalen ze kunnen letten om ambtelijke corruptie te voorkomen. Zie ook de presentatie van de Rijksrecherche.
Praktijkvoorbeelden geven goed beeld van noodzaak
Deelnemers deelden met elkaar ook praktijkcasussen. Want wat doe je als je als gemeenteambtenaar het aanbod krijgt om niet te hoeven afrekenen bij een restaurant waar je met je familie komt eten? En hoe ga je om met een direct familielid van een crimineel dat solliciteert bij de afdeling Burgerzaken? Een eyeopener was de kwetsbaarheid van ambtenaren Publiekszaken/Burgerzaken en de gewildheid van ID-documenten en adresgegevens door criminelen. Even een adres of kenteken nazoeken kan relatief klein en onschuldig lijken, maar kan leiden tot ernstige geweldsdelicten zoals explosies bij woonhuizen of schietpartijen.
Open cultuur werkt beschermend
Het voorgaande geeft de noodzaak weer van het binnen organisaties vastleggen/loggen wie bepaalde gegevens heeft opgevraagd. De Rijksrecherche lichtte toe dat een open cultuur waarin medewerkers dilemma’s, persoonlijke omstandigheden of afwijkend gedrag met hun leidinggevende en/of collega’s durven te delen, beschermend werkt. Ook gevoelige zaken die de kwetsbaarheid van een medewerker kunnen vergroten, zoals een lastige financiële situatie of loonbeslag. Criminelen zijn altijd op zoek naar potentieel kwetsbare ambtenaren.
Vervolg leerkring: met elkaar op zoek naar antwoorden én een gezamenlijk handelingskader
De nieuwe Regeling geeft nieuwe mogelijkheden, waarvan sommige duidelijk zijn en andere nog niet. In de leerkring gaan we met elkaar op zoek naar antwoorden op vraagstukken die nog leven. Wat is er wenselijk dan wel verplicht bij de uitvoering van de aangepaste Regeling en is er een overgangsperiode? Waar begin je en hoe klein of groot maak je het? Hoe pak je het praktisch aan met aanstellingen van nieuwe medewerkers (wel of niet alvast beginnen in afwachting van de VOG-P) en wat doe je met de zittende mensen? Hoe zit het met de exacte functies waarvoor de regeling geldt, bijvoorbeeld als de functiebenamingen afwijken van de werkzaamheden die een medewerker inmiddels in de praktijk uitvoert? Doe je een VOG-P alleen eenmalig bij aanstelling of herhaal je het eens in de zoveel jaar? Als het gaat om medewerkers en informatievoorziening: welke gemeentelijke informatiesystemen horen bij de bestrijding van ondermijning en corruptie en wie werken daar intern allemaal mee? Hoe zit het met ingehuurde en tijdelijke medewerkers? De aanwezige gemeenten voelen ervoor om één lijn te trekken door een gezamenlijk handelingskader op te stellen. Zo voorkomen we dat we niet allemaal het wiel opnieuw uitvinden. Daarnaast is het een gebaar naar andere partners zoals de politie dat het onderling vertrouwen verder vergroot: van dít handelingskader kunnen jullie qua gemeentelijke screening op aan.
Vervolg leerkring: neem deel!
Eind september/begin oktober organiseren we de 2e leerkring en gaan we onder meer op zoek naar ingrediënten voor dit gezamenlijk handelingskader. Is jouw gemeente geïnteresseerd in een gemeenschappelijk handelingskader en wil je hier graag over meedenken? Sluit dan aan. Meer informatie over onder andere de exacte datum en locatie ontvang je persoonlijk in de mail. Heb je in de tussentijd vragen of wil je jezelf nu al aanmelden, stuur dan een mail onder vermelding van ‘Leerkring VOG-P’.
