Jongerenoverlast: de publieke ruimte als schaars goed
- Zorg & Veiligheid -
In 2020 is er regionaal een grote stijging te zien van het aantal registraties in jongerenoverlast. In dit artikel gaan we in op twee (mogelijke) oorzaken hiervan, namelijk de stijging van de jongerenpopulatie en de afnemende verdraagzaamheid richting jongeren. Met de lente op komst en de nog steeds geldende coronamaatregelen, kijken we samen met de gemeente Houten naar 2021: wat zijn mogelijkheden om deze overlast terug te dringen? En om efficiënter gebruik te maken van de publieke ruimte die steeds schaarser lijkt te worden?
Scholen dicht, dus de straat op?
Eén van de onvoorziene gevolgen van de coronamaatregelen en met name van social distancing, is dat er in 2020 een vergrote aanwezigheid van jongeren in de publieke ruimte was. Jongeren konden niet naar school, waren niet geoorloofd bij andere vrienden op bezoek te gaan en beschikten over meer vrije tijd dan voorheen. De oplossing bleek dan ook, zeker in de zomermaanden, buiten gevonden te worden. De publieke ruimte wordt in 2020 gezien als schaars goed.
Het gevolg daarvan is dat omwonenden, die het afgelopen jaar veelal thuis waren, meer last hadden van de jongeren buiten en daarover meer meldingen maakten. Daarnaast was er meer toezicht en handhaving aanwezig op straat, waardoor logischerwijs eerder overlast geregistreerd kon worden. De overtredingen bestonden veelal uit het niet consistent houden aan de 1.5 meter, met teveel jongeren tegelijkertijd buiten zijn (samenscholing) en de laatste maanden ook uit het niet houden aan de avondklok. De Tweede Monitor Woonoverlast van Het CCV meldt naar aanleiding van hun enquête onder woningbouwcorporaties, gemeenten, politie en zorg/hulpverlening dat er sinds september 2020 nieuwe vormen van woonoverlast worden gemeld zoals illegale huisfeestjes, groepen jongeren in het park of teveel bezoek in huis.
Corona heeft invloed, maar stijging jongerenoverlast al langer te zien
Hoewel het aantal meldingen jongerenoverlast in 2020 aanzienlijk was, wordt deze stijgende beweging al langer waargenomen in Midden-Nederland. Er zijn in ieder geval twee mogelijke oorzaken hiervoor te benoemen, namelijk de sterke bevolkingsgroei (van jongeren) en de afnemende verdraagzaamheid:
Sterke bevolkingsgroei in Midden-Nederland
De groei van de totale bevolking sinds 2012 is in de regio Midden-Nederland (+9,1%) ruim tweemaal zo groot geweest dan gemiddeld in Nederland (+4,4%). De toename voor Almere (+11,1%) en Utrecht (+13,7%) hierin is extra bijzonder en veel groter dan in andere steden (Bron: CBS). Daarbij komt dat het aantal jongeren van 0-30 jaar in Midden-Nederland sinds 2012 vijf keer zo hard is gestegen ten opzichte van de gemiddelde stijging in Nederland. Absoluut betekent dit een toename van zo’n 32.000 jongeren in onze regio. Buiten die dubbele groei in de afgelopen 10 jaar, zal de bevolkingstoename in de komende jaren (2020-2050) in Midden-Nederland fors hoger zijn dan gemiddeld in Nederland. Volgens de prognoses groeit de bevolking in MN tot 2050 met nog eens een ruime 12%. Voor heel Nederland is de geprognotiseerde groei 6,6%.
Afnemende verdraagzaamheid
De verdraagzaamheid richting jongeren neemt af waardoor er eerder melding wordt gemaakt van overlast en/of mensen eerder geneigd zijn gedrag als grensoverschrijdend te ervaren (Bron: Nederlands Jeugdinstituut). Dat deze tolerantiegrens lager is in coronatijd, wordt ook beschreven in de eerder genoemde monitor van Het CCV: “Er worden meer korte lontjes ervaren bij bewoners. De tolerantiegrens is vaak laag en het langere thuiswerken en de sluiting van scholen begint zijn tol te bereiken.”
Chillregels en jongerenwerk in gemeente Houten
In december 2020 riep de Rijksoverheid gemeenten en jongeren op mogelijkheden te creëren om activiteiten en ontmoetingen binnen de geldende beperkingen te organiseren. Jongeren hebben op veel leefgebieden vrijheden ingeleverd terwijl zij doorgaans niet tot de risicogroep van corona behoren. Eén van de oplossingen lijkt te liggen in een nauwe samenwerking met jongerenwerkers, zo toont bijvoorbeeld de aanpak van de gemeente Houten. De gemeente creëerde nieuwe ‘Chill-plekken” waar jongeren kunnen afspreken zonder overlast te veroorzaken voor de directe omgeving. Gemeente Houten is daarnaast samen met jeugd- en jongerenwerk en de politie in contact met de jongeren om overlast te voorkomen en te zoeken naar nog meer geschikte chill-locaties.
Gerald van der Linden, Adviseur veiligheid & crisismanagement bij de gemeente Houten:
“We zagen het afgelopen jaar meer meldingen binnenkomen bij de gemeente van jongerenoverlast. Daarom hebben we samen met jongerenwerkers het gesprek gevoerd met jongeren en met buurtbewoners. Daaruit bleek dat er geen geschikte locaties waren waar jeugd ongestoord kon chillen en ook de ‘chillregels’ niet helder waren voor zowel jongeren als een buurt. Dit heeft geleid tot 2 nieuwe chill-plekken voor jongeren waar zij – na afschaffing van de avondklok – ook na 22.00 uur ’s avonds kunnen hangen. Bij chill-locaties dichtbij woningen is bebording aangegeven met duidelijke afspraken. Chillen mag, maar er gelden gedragsregels en na 22.00 uur is het rustig. Veranderingen in de openbare ruimten kunnen zinvol zijn, je geeft jongeren een plek waar ze kunnen en mogen hangen met elkaar met duidelijke gedragsregels, zodat het ook helder is voor de buurt.”
Zelf aan de slag?
Gemeente Houten volgt dit ‘Stappenplan Aanpak Jeugdoverlast’ met partners en ging in gesprek met Straatcontact.nl om te analyseren hoe de samenwerking tussen gemeente, jongerenwerk en politie nog beter kan. Deze organisatie kan verder een Quick Scan maken van een jeugdgroep en advies geven over de integrale aanpak. Meer weten over de aanpak van jongerenoverlast? Het NJI heeft een overzicht van de Steunpakketten Jeugd online gezet waarin wordt belicht welke mogelijkheden gemeenten hebben om subsidies aan te vragen of (samen met bijvoorbeeld scholen) programma’s op te zetten ten behoeve van het welzijn van jongeren, zoals bijvoorbeeld het tegengaan van werkloosheid onder jongeren. Heb je vragen over jongerenoverlast? Neem contact op met Bureau RVS.
