Team TOV helpt, nieuwe integriteitsproducten en ‘repressie plus’ succesvol
- Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit -
In dit artikel: hoe het Team Operationele Versterking gemeenten met mankracht en expertise ondersteunt bij (integrale) controles. Daarnaast een interessante casus in de gemeente Utrecht die het succes van 'repressie plus' weergeeft; niet alleen straffen maar tegelijk perspectief bieden. Tot slot: het RIEC MN biedt gemeenten nieuwe tools en producten op het gebied van bestuurlijke weerbaarheid. In dit artikel lees je welke dat zijn en welke producten in Q1 2022 beschikbaar komen.
Team Operationele Versterking ondersteunt gemeenten bij aanpak ondermijning
In de strijd tegen ondermijning vragen we meer dan ooit om gemeenten die alert en weerbaar zijn en crimineel ondernemerschap proactief aanpakken en verstoren. Dat vraagt om capaciteit en expertise die vaak schaars is. Daarom ondersteunt het Team Operationele Versterking (TOV) gemeenten bij de uitvoering van onder andere (integrale) controles. Het team levert naast expertise ook mankracht zoals bijvoorbeeld extra toezichthoudersvoorcontroles TOV is flexibel, snel inzetbaar en (gratis) beschikbaar voor alle gemeenten in Midden-Nederland. Het team heeft sinds september 22 acties in 15 gemeenten in Midden-Nederland ondersteund. Ook zijn in 2021 27 gemeenten juridisch ondersteund.
Van praktische handjes tot juridisch advies
Het team Operationele Versterking (TOV) bestaat uit medewerkers van het RIEC en ondersteunt gemeenten bij de uitvoering van bestuurlijke (integrale) acties met praktische expertise en tijdelijke extra capaciteit. De drempel om een actie te doen/een controle uit te voeren kan hoog zijn voor een gemeente, bijvoorbeeld als de handhavingscapaciteit onder druk staat of door een gebrek aan ervaring bij de eigen boa’s. In dergelijke gevallen helpt het TOV met de uitvoering; het team leert hoe je een actie opzet, van draaiboek tot briefing, maar daarnaast ook door mee op pad te gaan. Het TOV levert extra toezichthouders om een controleteam te leiden of een boa te coachen, maar ook een projectleider om de logistiek van de actiedag te loggen. Tot slot maken juristen deel uit van het team die kunnen adviseren over de mogelijkheden om handhavend op te treden, maar ook kunnen meeschrijven aan de juridische besluiten.
De gemeente Leusden is een van de gemeenten waar het Team Operationele Versterking ondersteuning heeft verleend bij een controle.
Gerolf Bouwmeester, burgemeester Leusden:
‘Het bestrijden van ondermijning is één onze prioriteiten voor de komende jaren. Het is voor de gemeente Leusden dan ook belangrijk dat we de strijd tegen ondermijning oppakken. Samenwerking is hierbij cruciaal. Alleen door samen te werken kunnen we een blokkade opwerpen voor criminele activiteiten.
Hanneke Turk-Derksen, Beleidsambtenaar OOV Leusden
De samenwerking was goed terug te zien in de integraliteit van de ondermijningscontrole op de bedrijfsunits in Leusden.
Zo waren er diverse disciplines die aansloten bij de controleteams, zoals de Douane, UWV, Stedin, het RUD en de afdeling bouw en woning toezicht van de gemeente Leusden.
De bedrijfsunits zijn onder meer gecontroleerd of het gebruik ervan in strijd is met het bestemmingsplan.
De gemeente is zowel tijdens de controle als bij de voorbereiding bijgestaan door team operationele versterking (TOV) van het RIEC. Zowel de praktische als juridische ondersteuning is erg waardevol voor gemeenten die dergelijke controles niet dagelijks doen. Dit team heeft op gebied van ondermijning ook veel expertise in huis die tijdens de controle en de coördinatie daarvan, goed benut kan worden.
De ondernemers reageerden positief op de controle en werkten, ondanks dat een dergelijke actie enige onrust met zich meebrengt, actief mee aan de controle. We zijn blij dat we vanuit het RIEC zijn ondersteund in de gezamenlijke strijd tegen ondermijning en dat deze ervaring ons sterker maakt om vaker dergelijke controles te doen.
Gemeente behoudt regie over actie
Voorop staat dat het TOV ondersteunt en versterkt maar de regie niet overneemt. Daarnaast verzorgt het team trainingen voor boa’s en toezichthouders. Deze training is erop gericht dat men bij controles meer met een ondermijningsbril kijkt. Ook komt het kennen en benutten van de eigen bevoegdheden aan bod. Het TOV werkt op deze manier stimulerend; drempels om een controle te starten worden lager en ook ambities ten aanzien van wat een gemeenten kan en wil controleren, worden vaker positief bijgesteld.
Wil je meer weten over het TOV en de praktische inzetbaarheid? Heb je binnenkort een actie en behoefte aan extra ondersteuning? Neem dan contact op Rick van Rooij van RIEC Midden Nederland, Programmamanager bestuurlijke uitvoeringskracht via rick.van.rooij@riec-mn.nl.
Casus Bazooka: het succes van ‘repressie plus’
In oktober en november zijn in verschillende wijken in Utrecht en in Bilthoven in totaal 15 drugsdealers opgepakt. Dit is het resultaat van casus Bazooka; een intensief integraal project waarbij de partners nauw met elkaar hebben samengewerkt én ook Zorg en veiligheid in een vroeg stadium is betrokken. Het resultaat is daarmee niet alleen de veroordeling van een aantal van hen tot gevangenisstraffen, maar óók het snel gericht kunnen bieden van perspectief.
Direct aangemeld voor PGA
Koen Osterhaus, Beleidsadviseur OOV ondermijning van de gemeente Utrecht licht toe: ‘Het bijzondere aan deze casus is het feit dat het zorg- en veiligheidsdomein al aan de voorkant betrokken was, dus al in aanloop naar de klapdag. Hoewel dit voor de hand lijkt te liggen, is het niet altijd mogelijk in verband met het lopende onderzoek. Door dit nu wel te doen, hebben we direct nadat verschillende verdachten waren opgepakt al concreet handvatten kunnen bieden voor een stap in de goede richting.’
Daar waar het normaal langer duurt, zijn in casus Bazooka de dag nadat ze opgepakt waren, drie verdachten al aangemeld voor een PGA-aanpak. Osterhaus: ‘Het was vanuit alle partijen de wens om het breder te trekken dan deze jongens simpelweg van de straat plukken. Het Openbaar Ministerie heeft hierin meegedacht door in de mogelijke afdoening rekening te houden met het feit of de verdachte meewerkt aan een PGA. Het feit dat er niet veel tijd tussen de aanhouding en het vervolgtraject zit, maakt een aanpak ook veel effectiever. Bij sommige ouders stond daarom eveneens de volgende dag het Buurtteam op de stoep, samen met de wijkagent. De mededeling ‘We hebben het idee dat hier iets aan de hand is waar we bij kunnen helpen’ maakt nou eenmaal meer indruk als net een dag eerder je zoon is opgepakt. En ja, de repressieve kant blijft belangrijk. Maar laten we alsjeblieft zowel de dealer als eventueel het gezin ook perspectief bieden.’
Wijkbericht
Het oppakken van straatdealers gaat doorgaans niet ongemerkt voorbij; dergelijke acties hebben impact op een wijk. Om deze impact tot een minimum te beperken is communiceren over de actie cruciaal. In de wijken waar de dealers opgepakt zijn, zijn in totaal daarom bijna 700 wijkberichten verspreid onder de bewoners. Door de vroege samenwerking met in dit geval de Gebiedsmanager wijkveiligheid zijn ook hier snelle stappen in gezet en vond de verspreiding van de wijkberichten vrijwel direct na de arrestaties plaats.
Ook perspectief voor klanten van dealers
Tot slot is ook tijdens deze actie een SMS bom ingezet waarbij 600 sms’jes zijn verstuurd naar de contacten die aangetroffen zijn in de in beslag genomen telefoons . Deze contacten – de vermoedelijke klanten van de dealers- ontvangen een sms met uiteenlopende teksten die allen leiden naar de website www.stopondermijningsamen.nl waar men meer informatie vindt over hulp bij verslaving, geldproblemen en de harde werkelijkheid van de drugscriminaliteit.
Nieuwe integriteitsproducten beschikbaar voor gemeenten
Het vergroten van de weerbaarheid van gemeenten is een belangrijk thema in de aanpak van ondermijning. Een relevant onderdeel hierbij is integriteit. Veel gemeenten besteden hier al op verschillende manieren aandacht aan. Toch is er behoefte aan extra handvatten en ondersteuning bij dit thema. Dit is gebleken uit een landelijke uitvraag bij gemeenten door de gezamenlijke RIEC’s. Op basis van de uitkomsten zijn verschillende behulpzame producten ontwikkeld.
Meerdere gemeenten geven knelpunten en behoeften aan
Uit de respons bleek o.a. dat er bij veel gemeenten weinig tot geen verbinding is tussen ondermijning en integriteit, omdat ondermijning is belegd bij Veiligheid en integriteit vaak bij HRM/P&O. Er is echter wel behoefte aan middelen om de bewustwording bij de ambtelijke organisatie en politieke ambtsdragers te vergroten én aan het structureel bespreken van gedragsregels en het ‘moreel kader’. In Midden-Nederland bleek daarnaast dat er behoefte is aan ondersteuning bij het in kaart brengen van kwetsbare functies en het toepassen van de juiste beheersmaatregelen. Ook bleek duidelijk dat met nieuwe gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht, het onderwerp ondermijning en integriteit in belang toeneemt.
Breed aanbod van integriteitsproducten beschikbaar
Bovenstaande behoeften en knelpunten hebben geresulteerd in verschillende nieuwe integriteitsproducten zoals een factsheet over de verbinding tussen integriteit en de aanpak van ondermijning, een handig overzicht van ontwikkelde tools/ documenten die gemeenten kunnen gebruiken om integriteit zowel bestuurlijk als ambtelijk te borgen in de organisatie en een dilemma kaartspel voor ambtenaren en politieke ambtsdragers waarmee structureel aandacht besteed kan worden aan de interne integriteit.
Meerdere nieuwe producten in ontwikkeling
Daarnaast zijn er nog verschillende producten in ontwikkeling:
- Begin 2022 is een advies over het in beeld brengen van kwetsbare functies en toepassen van de juist beheersmaatregelen beschikbaar.
- Voor ambtenaren (OOV én HRM/P&O) die daar behoefte aan hebben, wordt begin 2022 een intervisie georganiseerd om ervaringen/werkwijzen uit te wisselen. Meld je hiervoor eenvoudig aan door een mail te sturen naar Florentine Piette.
- Er wordt een sessie ontwikkeld voor het inwerkprogramma van de nieuwe gemeenteraden over ondermijning, weerbaarheid en hoe dit kan raken aan de integriteit van raadsleden.
- Er is een toolkit in de maak om de interne bewustwording over ondermijning bij gemeenten te vergroten. Ook integriteit en veilig werken komen hierin aan bod.
Alle producten zijn (na oplevering) te vinden in de apothekerskast in de nieuwe lade ‘integriteit’. Ook de nog te ontwikkelen producten krijgen hier een plek (tegel Bestuurlijke Weerbaarheid, achter de inlog).
